انقلاب اسلامی و گفتمان‌های انتخاباتی در ایران/ نوشتة: دکتر گیتا علی‌آبادی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
انقلاب اسلامی سال 1357 نه تنها در ساختار سیاسی ـ اجتماعی کشور تغییر و تحول ایجاد کرد بلکه ساختار فرهنگی را نیز دگرگون ساخت. دیدگاه‌های مختلف از چپ افراطی تا راست افراطی در سطح جامعه پراکنده شد. به تدریج دسته‌ها و تشکل‌های گوناگون حضور خود را با گردهمایی‌ها و بیانیه‌های مختلف نشان دادند. در این میان چرخش ناگهانی گفتمان نشان از تغییر در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داشت که منجر به پدید آمدن جمهوری اسلامی شد. حاکم شدن ایدئولوژی اسلام بر تمام سطوح جامعه و نشان دادن راه رستگاری به انسان در قالب آموزه‌های دینی. چرخش از آنجا ناشی می‌شود که پس از انقلاب مشروطه در ایران، تشکیل مجلس و تدوین قانون اساسی از یک سو و آشنایی هر چه بیشتر ایرانیان با جهان، به ویژه غرب، دیدگاه‌های گوناگونی را پدیدار ساخت که باعث رواج اصطلاحاتی چون مدرنیته و تجدد شد. تغییراتی که در نوع تفکر ایرانیان رخ داد در پی رفت و آمد اروپاییان به کشور بود. وجود منافع استعماری باعث شد تا اروپاییان بیشتر به ایران بیایند و سفر به اروپا نیز افزایش یافت. پیامد این آمدن‌ها و رفتن ها تأثیری بود که فرهنگ غرب بر فرهنگ سنّتی و بومی ایران گذاشت. اگر فرهنگ را در معنای کلی آن در نظر بگیریم از عقاید و آرا تا ابزارها، همه و همه وارد کشور شد. برخی از روشنفکران آن زمان بر این گمان بودند که با تغییر واژه، مفهوم نیز تغییر می‌کند، از این‌رو واژه‌های خارجی جایگزین معادل فارسی آنها شد و به چشم دوختن به غرب و غرب‌زدگی انجامید. در این میان ظهور انجمن‌های سری باعث شد تا اندیشه‌های تازه‌ای در ذهن جوانان و روشنفکران ایجاد شود. همان‌هایی که مردم کوچه و بازار برای نامیدنشان از واژه‌های ” متجدد“ ، ” تجددخواه“، و حتی گاه ” فکلی“ استفاده می‌کردند که همانا رهبران بازگشته از فرنگ بودند. آنانی که سخن‌هایی تازه در باب سیاست و جامعه مطرح می‌کردند و به تقلید از پیشوایان اروپای قرن هجده و نوزده برآمدند. روشنفکری با همین معیار تا زمان ما ادامه می‌یابد. در این میان رسانه‌ها نیز در رواج دیدگاه‌ها بی‌تأثیر نبوده‌اند
)