رسانه و دین بررسی آثار و کارکردهای نمایش مناسک دینی در رسانه‌ها نوشتة زهرا ماهر زهرا‌سادات کشاورز
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
قدمت رابطة رسانه و دین، از زمان صنعت چاپ است و از آن زمان ایجاد ارتباطی صحیح و مؤثر بین دین و وسایل ارتباط جمعی، تنظیم کارکردها و ارائه راهکارهایی که به برقراری مؤثر این ارتباط کمک کند، مورد توجه هر دو قرار گرفته است. هدف مقالة حاضر، بررسی رابطة میان دین و رسانه‌های مدرن با استفاده از رویکرد تاریخی جامعه شناختی و فلسفی در قالب روش کتابخانه‌ای است. آیا رسانه‌ها صرفاً ماهیتی ابزاری دارند و وسیله‌ای برای دین‌زدایی از جامعه‌اند و یا وسایلی خنثی هستند که می‌توانند در خدمت دین قرار گیرند؟ از لحاظ نظـری، با طیفـی از نظریـات که از یک‌سوی به ” جبـرگرایی فناوریـک“ و از سوی دیگـر به ”ابزارگرایی“ منتهی می‌شود، مواجه می‌شویم. با توجه به اینکه رسانة ملی تلاش می‌کند تا به کارکردهای مورد انتظار رسانه‌های مدرن در چارچوب فضائل اخلاقی و توصیه‌های دینی عمل کند، به این مسئله می‌پردازیم که چگونه می‌توان امور دینی را در گسترة وسیع مخاطبان رسانه‌های عمومی ترویج و تبلیغ کرد، تا مخاطبی که فرضاً داوطلب دریافت آن پیام نیست، تحت پوشش قرار گرفته و به مخاطبی فعال تبدیل شود. نتایج نشان می‌دهد پخش ”مستقیم“ مناسک دینی از رسانه بیش از اینکه آثار مثبت داشته باشد دارای آثار منفی است. اما تبدیل محتواهای دینی به ”برنامه‌های رسانه‌ای“ در قالب پخش نمایشی به شکلی هنرمندانه می‌تواند آثار دوجانبه و مثبتی داشته باشد. به این شکل که برای معتقدان به دین نوعی شور و آگاهی مذهبی را موجب شده و برای کسانی که به دنبال مسائل مذهبی نیستند، حداقل به‌عنوان برنامه‌ای سرگرم‌کننده و جالب عمل کند.
)